Thanh cao hoa vàng là dược liệu quý được y học cổ truyền sử dụng từ xa xưa trong việc điều trị nhiều bệnh lý do nhiễm virus, vi khuẩn. Y học hiện đại cũng đã tiến hành nhiều nghiên cứu phân tích thành phần, tác dụng của thanh cao hoa vàng.
1. Tổng quan về dược liệu thanh cao hoa vàng
- Tên khoa học: Artemisia annua
- Tên gọi khác: Thanh hao hoa vàng, thanh cao hoa vàng, ngải hoa vàng, ngải si
- Thuộc họ: Asteraceae (Cúc)
- Bộ phận dùng làm dược liệu: Lá cây
Đặc điểm sinh trưởng thanh cao hoa vàng
Thanh cao hoa vàng thuộc loài cây thân thảo, hình trụ, có rãnh, màu lục hoặc hơi tím. Cây mọc thẳng đứng, phân nhiều cành, lá kép mọc so le, mặt trên màu lục nhạt, cả hai mặt có lông nhỏ mịn, toàn thân và lá vò ra có mùi thơm rất đặc biệt.
Hoa mọc thành cụm ở đầu ngọn, có màu vàng, phía ngoài là hoa cái, bên trong là hoa lưỡng tính. Hoa nở vào mùa thu, quả bế, hình trái xoan dài 0,4-0,5mm, có vân dọc. Quả chứa nhiều tinh dầu.
Thanh cao hoa vàng thuộc loại cây ưa sáng và ưa ẩm, tuy nhiên vẫn có thể chịu bóng râm nhẹ khi mọc trong tự nhiên. Độ chiếu sáng có thể ảnh hưởng trực tiếp tới hàm lượng artemisinin trong lá (theo sách Trung dược). Độ chiếu sáng càng nhiều thì hàm lượng hoạt chất này càng tăng và ngược lại.
Vào khoảng tháng 2-3 hàng năm, khi thời tiết ấm lên, nhiệt độ 16 – 18 độ C cũng là lúc những hạt thanh cao hoa vàng trong tự nhiên bắt đầu nảy mầm. Khoảng 2 tháng đầu, cây non sinh trưởng khá chậm, cũng chưa có nhiều hoạt chất. Từ 4 tháng tuổi, cây bắt đầu sinh trưởng mạnh, hàm lượng hoạt chất tăng nhanh đến khi có hoa thì được coi là cực đại. Cuối tháng 7 trở đi, cây sinh trưởng chậm lại, lá xanh ít đi. Đến tháng 10 – 11, quả bắt đầu chín và già.
Phân bố của thanh cao hoa vàng
Trên thế giới: Thanh cao hoa vàng mọc chủ yếu ở các vùng ôn đới ẩm, cận nhiệt đới, nhiệt đới Bắc bán cầu.
Ở Việt Nam: Thanh cao hoa vàng được tìm thấy mọc tự nhiên ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Do nhu cầu sản xuất artemisinin ngày càng cao, từ năm 1900, thanh cao hoa vàng được đưa vào trồng trọt ở các vùng trồng dược liệu như Lâm Đồng.
Thu hoạch và sơ chế thanh cao hoa vàng
Khi sắp ra hoa là thời kỳ cây phát triển mạnh nhất, lá cũng chứa hàm lượng artemisinin cao nhất. Vì vậy, lá sẽ được thu hoạch vào thời kỳ cây sắp trổ hoa (khoảng tháng 6 – tháng 7 hàng năm).
Lá cây sau khi thu hái được rửa sạch, phơi hoặc sấy khô ở nhiệt độ 30 – 40 độ C. Theo Dược điển Việt Nam, dược liệu thanh cao hoa vàng sơ chế đạt tiêu chuẩn có màu vàng nâu hoặc nâu sậm, giòn, dễ vụn nát, mùi thơm hắc đặc biệt, vị đắng, định lượng artemisinin phải đạt từ 0,7% trở lên.
-
Thành phần, hoạt chất
Thanh cao hoa vàng cung cấp nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học cao. Trong đó, hơn 220 hợp chất đã được phân lập và xác định gồm: 36 flavonoid, 30 sesquiterpenes, 28 monoterpen, 12 triterpenoids, 9 hợp chất béo, 7 coumarin, 4 chất thơm.
Artemisinin là hoạt chất quan trọng nhất trong thanh cao hoa vàng. Artemisinin còn được y học cổ truyền Trung Hoa gọi là Thanh hao tố. Các dẫn xuất của nó được sử dụng trong các loại thuốc điều trị bệnh sốt rét.
Ngoài ra, các thành phần hoạt chất trong thanh cao hoa vàng cũng mang đến tác dụng trong việc điều trị các bệnh như: ung thư, giun sán, sán máng, ban đỏ, viêm khớp dạng thấp, viêm phổi, Leishmaniasis, HIV, viêm gan B, ….
-
Tác dụng của thanh cao hoa vàng
Khả năng chống sốt rét: Đây tác dụng quan trọng và nổi bật nhất của cây thanh cao hoa vàng.
Artemisinin trong thanh cao hoa vàng là một sesquiterpen lacton có cầu nối endoperoxid. Đây là một phân đoạn cầu nối rất quan trọng đối với tác dụng của thuốc chống sốt rét. Artemisinin có khả năng diệt thể liệt sinh trong máu.
Một số thử nghiệm lâm sàng tại Trung Quốc và Việt Nam đã chứng minh artemisinin có thời gian cắt sốt và thời gian làm sạch ký sinh trùng trong máu nhanh hơn các loại thuốc khác.
Các hợp chất flavonoid có trong cây thanh cao hoa vàng như: casticin, chryso phenol – D và chrysoplenetin hiệp đồng cùng artemisinin cũng giúp làm tăng hoạt tính chống sốt.
Trong một giới hạn nào đó, các flavonoid nói trên cũng gây độc tế bào và ức chế sự phát triển của ký sinh trùng gây bệnh sốt rét P.falciparum.
Kháng virus, kháng viêm: tác dụng được nghiên cứu trong phòng và điều trị Sar-cov-2.
Năm 2003, Học viện khoa học Trung Quốc đã nghiên cứu và chỉ ra artemisinin trong thanh cao hoa vàng còn có thể ức chế sự nhân lên của virus corona. Hoạt tính kháng virus với giá trị nồng độ hiệu quả 50% (EC50) là 34,5 ± 2,6 μg/mL và nồng độ độc tế bào 50% (CC50) là 1,053 ± 92,8 μg/mL.
Nghiên cứu thuộc Columbia University Vagelos College of Physicians and Surgeons, Hoa Kỳ, năm 2021, cũng cho thấy chiết xuất thanh cao hoa vàng có tác dụng ngăn chặn sự nhân lên của virus SARS-CoV-2 trong ống nghiệm.
Với cơ chế dược lý là ức chế hoạt động của enzym CLPro, một enzym của SARS-CoV-2, chiết xuất từ thanh cao hoa vàng được kỳ vọng sẽ cải thiện hệ miễn dịch và điều chỉnh sản xuất cytokine tiền viêm, giúp giảm phản ứng viêm.
Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng đã tiến hành nhiều nghiên cứu về đặc tính kháng virus của thanh cao hoa vàng bao gồm: Giảm thiểu sự sao chép của virus herpes, ức chế virus viêm gan B và C, virus Sars (2002) và khả năng chống lại virus gây tiêu chảy ở bò,…
-
Bài thuốc từ thanh cao hoa vàng
Các bài thuốc chữa bệnh từ thanh cao hoa vàng từ lâu đã được Đông y và dân gian áp dụng trong việc điều trị nhiều loại bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến từ thanh cao hoa vàng:
Bài thuốc chữa sốt rét từ thanh cao hoa vàng
- Bài thuốc 1: Lá cây thanh cao hoa vàng tươi (20g).
Cách dùng: đem rửa sạch, giã lọc lấy nước, chia ra uống trong ngày hoặc trước khi lên cơn sốt.
- Bài thuốc 2: Lá thanh cao hoa vàng đã sao khô (12g).
Cách dùng: Đem tán thành bột, uống với nước sôi để nguội, chia ra uống 2-3 lần/ngày, đến khi khỏi sốt.
Lưu ý: không uống thanh cao hoa vàng với nước ấm hoặc đem đun, vì chất artemisinin chống sốt rét có thể bị giảm hoặc mất hoạt tính trong nước nóng.
Bài thuốc chữa bệnh thương hàn, sốt do bệnh phổi từ thanh cao hoa vàng
- Bài thuốc: Thanh cao hoa vàng (20g), sinh địa (15g), mạch môn (15g); gạo (15g); đẳng sâm (12g).
- Cách dùng: Tất cả dược liệu đem sắc với 800ml nước, đun cạn lấy 300ml. Chia uống 3 lần/ngày. Uống đến khi khỏi bệnh.
Bài thuốc trị đau nhức xương do nhiệt với thanh cao hoa vàng
- Bài thuốc: Một thang thuốc bao gồm: Thanh cao hoa vàng, hoàng kỳ, sơn chi tử nhân, bạch truật, tri mẫu, tang bạch bì, miết giáp (10g mỗi vị); Hoàng liên (4g); cam thảo, long đởm, sài hồ (7g mỗi vị).
- Cách dùng: Tất cả dược liệu đem sắc với 300ml nước, đun nhỏ lửa lọc lấy 1 bát nước thuốc đầu, thêm tiếp 200ml nước, đun và lọc lấy bát nước thuốc thứ 2. Đem hai bát thuốc hoà với nhau, chia uống 3 lần/ngày. Tuỳ tình trạng bệnh thầy thuốc sẽ kê đơn theo liệu trình.
Bài thuốc chữa mồ hôi trộm, tiêu hoá kém từ thanh cao hoa vàng
- Bài thuốc: Thanh cao hoa vàng khô (30g)
- Cách dùng: Sắc uống hằng ngày, ngày 1 thang, 10 ngày một liệu trình.
Bài thuốc chữa cảm nắng
- Bài thuốc: Một Thang thuốc bao gồm: Thanh cao hoa vàng, liên kiều, bạch biển đậu, bạch phục linh (10g mỗi vị); Sinh cam thảo, thông thảo (6g mỗi vị); Dưa hấu (50g); Hoạt thạch (12g).
- Cách dùng: Tất cả dược liệu đem sắc với 500ml nước, đun nhỏ lửa còn 350ml chắt lấy nước. Uống ngày 3 lần. Liều dùng 3-5 ngày.
Bài thuốc trị chảy máu cam do nhiệt từ thanh cao hoa vàng
- Bài thuốc: Lá thanh cao hoa vàng tươi (60g)
- Cách dùng: Dược liệu đem rửa sạch, giã và thêm chút nước, lọc lấy nước. Chia uống 3 lần/ngày. Kiêng đồ ăn cay nóng.
Thanh cao hoa vàng là vị thuốc quý được ứng dụng rộng rãi trong cả y học cổ truyền. Ngày nay, dược liệu này đã được nghiên cứu, ứng dụng trong nhiều sản phẩm chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ con người.
Zhealth: Sản phẩm bổ phế, tăng cường miễn dịch chứa thanh cao hoa vàng Zhealth có thành phần từ: Liên kiều, Xuyên tâm liên, Thanh cao hoa vàng, Kim ngân hoa, Bạc hà, Tỏi đen, Đạm trúc diệp, Kinh giới tuệ, Cam thảo và Beta glucan 60%, giúp bổ phế, hỗ trợ điều trị ho, sốt, viêm đường hô hấp hiệu quả. Sản phẩm Zhealth hiện đã có mặt tại các nhà thuốc. Nếu bạn không tìm thấy địa điểm mua thuận tiện, hãy liên hệ hotline: 0979-726-116 để được tư vấn trực tiếp hoặc https://zhealth.vn/ để mua hàng chính hãng. |
| Số lượng | Niêm yết | KM giá | Tiết kiệm |
| 1 | 159.000 | 159.000 | |
| 2 | 318.000 | 318.000 | |
| 3 | 477.000 | 437.000 | 40.000 |
| 6 | 954.000 | 870.000 | 84.000 |
Lưu ý: Giảm thêm 15k nếu chuyển khoản thanh toán toàn bộ giá trị đơn hàng. Ưu đãi chỉ áp dụng cho khách hàng đặt mua tại đây.
Tư vấn cảm cúm 24/7 AZ 