Giải thích khoa học: Ô nhiễm không khí có gây ho khan không?

Hằng ngày, chúng ta hít thở hàng triệu lần, nhưng đã bao giờ bạn tự hỏi không khí mình đang hít vào có thực sự sạch? Nếu bạn thường xuyên bị ho khan, cổ họng khó chịu mà không rõ nguyên nhân, có thể chính ô nhiễm không khí là thủ phạm.

Hiện nay, mức độ ô nhiễm không khí ngày càng gia tăng, đặc biệt ở các thành phố lớn. Vậy liệu ô nhiễm không khí có gây ho khan không? Hãy cùng tìm hiểu khoa học đằng sau vấn đề này!

Ô nhiễm không khí là gì?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ô nhiễm không khí là sự hiện diện của các chất lạ hoặc chất độc hại trong không khí với nồng độ đủ cao để gây hại cho sức khỏe con người. Những chất này có thể đến từ khói xe, nhà máy, bụi đường, cháy rừng hoặc thậm chí ngay trong chính ngôi nhà của bạn.

Ô nhiễm không khí có gây ho khan không?

Câu trả lời là CÓ – và điều này đã được khoa học chứng minh rõ ràng! Nhưng để hiểu tại sao ô nhiễm không khí lại khiến bạn ho khan dai dẳng, hãy cùng đi sâu vào cơ chế của nó.

Nghiên cứu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (NAS) cho thấy, những người sống ở khu vực ô nhiễm cao có tỷ lệ mắc các bệnh về đường hô hấp và triệu chứng ho mãn tính cao hơn đến 40% so với người ở vùng có không khí sạch.

Dưới đây là những “thủ phạm” chính khiến không khí trở nên độc hại và gậy ho khan:

Bụi mịn (PM2.5, PM10)

• Đây là những hạt bụi siêu nhỏ, có kích thước chỉ bằng 1/30 sợi tóc, đủ để len lỏi sâu vào phổi, thậm chí đi vào máu.Theo nghiên cứu của Harvard (2020), tiếp xúc với bụi mịn PM2.5 trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ viêm phế quản mãn tính và bệnh tim mạch.

Nitrogen Dioxide (NO₂)

• Sinh ra chủ yếu từ khí thải xe cộ và các khu công nghiệp, NO₂ khi đi vào phổi sẽ gây kích ứng niêm mạc, làm bạn ho khan, khó thở và viêm họng kéo dài. Các nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ em sống ở khu vực có nồng độ NO₂ cao dễ mắc bệnh hen suyễn hơn 20% so với trẻ sống ở nơi có không khí trong lành.

  
  
  

Sulfur Dioxide (SO₂)

• Đây là khí thải từ nhà máy nhiệt điện, công nghiệp luyện kim hoặc đốt nhiên liệu hóa thạch. Khi hít vào, nó phản ứng với màng nhầy trong cổ họng, gây kích ứng mạnh và làm nặng thêm các triệu chứng ho khan.

Ozone (O₃) tầng thấp

• Đừng nhầm với ozone bảo vệ Trái Đất – ozone tầng thấp chính là một loại chất ô nhiễm thứ cấp, hình thành từ phản ứng hóa học giữa khí thải và ánh nắng mặt trời. Tiếp xúc với O₃ có thể làm tổn thương mô phổi, gây ho, khó thở và đau ngực.

Carbon Monoxide (CO)

• Một loại khí không màu, không mùi nhưng cực kỳ nguy hiểm, được tạo ra từ khói xe, bếp than, lò sưởi. Khi hít vào, CO chiếm chỗ oxy trong máu, làm cơ thể thiếu oxy, chóng mặt, đau đầu, và nếu nồng độ cao, thậm chí có thể gây tử vong.

Dấu hiệu nhận biết ho khan do ô nhiễm không khí

• Ho khan kéo dài, không có đờm, đặc biệt là khi ra ngoài đường hoặc sống ở khu vực nhiều khói bụi.
• Cổ họng ngứa rát, cảm giác khô ngay cả khi uống nước đầy đủ.
• Ho nhiều hơn vào buổi sáng sớm hoặc khi tiếp xúc với không khí ô nhiễm (đi ngoài đường, đến khu công nghiệp, hút thuốc thụ động…).
• Không kèm theo triệu chứng cảm cúm như sốt, đau nhức người.

Ai dễ bị ho khan do ô nhiễm không khí?

• Trẻ em và người già: Hệ miễn dịch yếu hơn, dễ bị kích ứng hô hấp.

• Những ai bị hen suyễn, viêm phế quản mãn tính (COPD), viêm mũi dị ứng dễ bị ho hơn khi tiếp xúc với không khí ô nhiễm.

• Những người có hệ miễn dịch kém, như phụ nữ mang thai, người mắc bệnh mãn tính, người vừa ốm dậy, thường nhạy cảm hơn với các tác nhân môi trường

• Những người sống ở khu vực ô nhiễm cao như gần đường lớn, khu công nghiệp, thành phố bị ô nhiễm như Hà Nội, Tp Hồ Chí Minh,… nguy cơ mắc ho khan cao hơn nhiều.

Cách giảm, phòng ngừa ho khan khi bị ô nhiễm không khí

Bạn không thể thay đổi không khí bên ngoài, nhưng bạn hoàn toàn có thể bảo vệ bản thân!

• Kiểm tra chỉ số chất lượng không khí (AQI) trước khi ra ngoài. Nếu AQI >100, hãy hạn chế ra đường.

• Đeo khẩu trang N95 – loại có khả năng lọc bụi mịn PM2.5.

• Tránh ra ngoài vào giờ cao điểm, khi mức độ ô nhiễm đạt đỉnh.

• Sử dụng máy lọc không khí, đặc biệt là loại có màng lọc HEPA.

• Không hút thuốc lá trong nhà, tránh sử dụng bếp than.

• Vệ sinh quạt, máy lạnh thường xuyên, tránh để bụi bẩn tích tụ.

• Uống nhiều nước ấm, giúp cổ họng bớt khô và giảm kích ứng.

• Sử dụng mật ong, gừng, chanh – những phương pháp tự nhiên giúp giảm ho hiệu quả.

• Tránh nói nhiều, la hét, để cổ họng có thời gian hồi phục.

Ô nhiễm không khí có gây ho khan không? Đây thực sự là một nguyên nhân gây ho khan phổ biến, nhưng không phải ai cũng nhận ra. Nếu bạn thường xuyên bị ho mà không rõ lý do, hãy nghĩ ngay đến chất lượng không khí xung quanh.

Bảo vệ bản thân không khó – chỉ cần đeo khẩu trang, giữ không khí trong nhà sạch sẽ, và tránh tiếp xúc với không khí ô nhiễm, bạn đã giảm đáng kể nguy cơ mắc ho khan!

Nguồn tham khảo: Tổng hợp

Lê Thị Hồng Mai – Nhiên viên 10 năm kinh nghiệm công ty GGAZ