Giải đáp từ chuyên gia: Ho khan có lây không?

Chỉ cần một cơn ho khan giữa chốn đông người, ánh mắt lo lắng sẽ lập tức đổ dồn về phía bạn. Nhưng liệu ho khan có lây không? Có phải ai ho cũng mang mầm bệnh? Và làm sao để biết đâu là ho lành tính, đâu là dấu hiệu cảnh báo?

Hãy cùng tìm hiểu một cách rõ ràng và khoa học trong bài viết dưới đây.

Ho khan là gì?

Ho khan là tình trạng ho mà không có đờm, cảm giác ngứa cổ họng, khó chịu. Người bị ho khan thường cảm thấy rát họng, ho thành từng cơn, đặc biệt là vào ban đêm.

Ho khan có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân:

• Do virus.

• Do vi khuẩn.

• Do dị ứng.

• Do môi trường.

• Do bệnh lý mạn tính.

Vậy nên, để trả lời câu hỏi ho khan có lây không, chúng ta phải xác định nguyên nhân cụ thể gây ra tình trạng ho đó.

Giải đáp chi tiết: Ho khan có lây không? 

Câu hỏi “Ho khan có lây không?” không thể trả lời đơn giản bằng “có” hoặc “không”. Để biết ta phải xác định chính xác nguyên nhân gây ra ho.

Khi nào ho khan có thể lây sang người khác?

Ho khan có thể lây truyền, nếu nó là triệu chứng của một bệnh nhiễm trùng, tức là bệnh do virus hoặc vi khuẩn gây ra. Lúc này, người bệnh có thể phát tán mầm bệnh ra không khí khi ho, nói chuyện hoặc thở mạnh.

Một số nguyên nhân ho khan có khả năng lây:

• Virus cảm lạnh, cúm, hoặc COVID-19: Đây là những tác nhân phổ biến nhất gây ho khan. Các virus này dễ lây qua giọt bắn trong không khí, nhất là ở nơi đông người hoặc kín gió.

• Virus RSV (thường gặp ở trẻ nhỏ): Có thể gây ho khan kèm thở khò khè.

• Vi khuẩn ho gà: Gây ho từng cơn dữ dội, đôi khi kèm tiếng rít. Rất dễ lây, đặc biệt trong cộng đồng chưa tiêm ngừa đầy đủ.

Nếu bạn bị ho khan kèm theo các triệu chứng như sốt, đau họng, nghẹt mũi, mất vị giác, mệt mỏi, hoặc mới tiếp xúc người đang bị bệnh, thì khả năng cao bạn đang mắc bệnh lây truyền qua đường hô hấp. Trong trường hợp này, ho khan có thể lây.

Khi nào ho khan không lây?

Nếu ho khan không do virus hay vi khuẩn mà là hậu quả của yếu tố bên trong cơ thể hoặc môi trường bên ngoài, thì không có nguy cơ lây nhiễm cho người khác.

Những nguyên nhân ho khan KHÔNG lây gồm:

• Dị ứng (bụi, lông thú, phấn hoa…): Là phản ứng miễn dịch, không do mầm bệnh.

• Hen suyễn (hen phế quản): Là bệnh mãn tính gây co thắt đường thở, thường ho về đêm.

• Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Khi axit trào ngược lên cổ họng, gây kích ứng và ho, nhất là khi nằm.

• Không khí khô, ô nhiễm, khói thuốc: Các yếu tố này làm khô niêm mạc, dẫn đến ho khan.

• Tác dụng phụ của thuốc (đặc biệt là thuốc huyết áp nhóm ức chế men chuyển – ACE inhibitors): Có thể gây ho khan kéo dài ở một số người.

Nếu ho khan kéo dài nhưng không sốt, không lây lan trong gia đình, không kèm theo biểu hiện nhiễm trùng, và thường xảy ra trong các điều kiện đặc biệt (như sau ăn, vào ban đêm, khi tiếp xúc dị nguyên), thì không lây và có thể là do nguyên nhân không nhiễm trùng.

Cần làm gì khi bản thân hoặc người thân bị ho khan?

Khi bạn hoặc người thân xuất hiện triệu chứng ho khan, dưới đây là các bước xử lý đúng cách và khoa học, được khuyến cáo bởi các chuyên gia hô hấp:

1. Theo dõi các triệu chứng đi kèm

Ho khan là một triệu chứng, không phải là bệnh. Hãy chú ý xem có xuất hiện thêm các biểu hiện sau hay không:

• Sốt (≥ 38°C)

• Mệt mỏi, đau nhức cơ thể

• Khó thở, tức ngực

• Chảy nước mũi, nghẹt mũi

• Mất vị giác, khứu giác

• Tiếp xúc gần với người mắc bệnh đường hô hấp gần đây (ví dụ: COVID-19, cúm)

Nếu có một hoặc nhiều dấu hiệu trên, rất có thể ho khan là do bệnh truyền nhiễm và bạn nên tạm thời cách ly, đeo khẩu trang và thông báo cho cơ sở y tế để được hướng dẫn cụ thể.

2. Tạm thời hạn chế tiếp xúc nếu chưa rõ nguyên nhân

Ngay cả khi chưa xác định được nguyên nhân, tốt nhất nên:

• Đeo khẩu trang y tế đúng cách

• Giữ khoảng cách an toàn với người khác (ít nhất 1–2 mét)

• Tránh dùng chung đồ cá nhân (khăn, cốc, điện thoại,…)

• Ở phòng riêng, mở cửa thông thoáng

Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn sống chung với người già, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai hoặc người có bệnh nền – vì họ có nguy cơ cao bị biến chứng nếu lây nhiễm.

3. Chăm sóc hỗ trợ tại nhà nếu ho nhẹ, không sốt

Nếu ho khan không kèm sốt, không khó thở, bạn có thể tự chăm sóc tại nhà bằng các biện pháp an toàn:

• Uống nhiều nước ấm, chia nhỏ ngụm trong ngày để làm dịu họng

• Súc miệng nước muối sinh lý 2–3 lần/ngày

• Giữ ấm cổ, tránh gió lạnh hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột

• Hạn chế nói nhiều, nghỉ ngơi đầy đủ

• Có thể dùng máy tạo ẩm trong phòng nếu không khí khô

Tuy nhiên, không tự ý dùng thuốc ho, thuốc kháng sinh hoặc corticosteroid nếu chưa có chỉ định từ bác sĩ. Việc sử dụng sai thuốc có thể che lấp triệu chứng hoặc làm tình trạng nặng hơn.

4. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn cần đến cơ sở y tế khi:

• Ho kéo dài trên 7 ngày không thuyên giảm

• Ho kèm sốt cao, khó thở, đau ngực

• Ho về đêm gây mất ngủ, ảnh hưởng sinh hoạt

• Ho ra máu, sụt cân, mệt mỏi kéo dài

• Có tiền sử hen, trào ngược dạ dày, viêm phổi, hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)

Bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm cần thiết như: chụp X-quang phổi, xét nghiệm máu, test cúm, test COVID-19, hoặc nội soi hô hấp tùy vào triệu chứng lâm sàng.

Vậy ho khan có lây không? Câu trả lời là: Có thể có – và cũng có thể không. Tùy vào nguyên nhân gây ho, bạn cần quan sát kỹ triệu chứng, theo dõi tiến triển và chủ động phòng ngừa.

Lê Thị Hồng Mai – Nhiên viên 10 năm kinh nghiệm công ty GGAZ

Nguồn tham khảo: 

Is a Cough Contagious?
https://www.medicinenet.com/is_a_cough_contagious/article.htm