Ho khan: Dấu hiệu của bệnh gì? Khi nào cần đi khám?

Bạn cảm thấy cổ họng khô rác, khó chịu, ho nhiều nhưng không có đờm? Rất có thể bạn đang gặp phải ho khán. Triệu chứng này không chỉ gây bất tiện trong cuộc sống hàng ngày, mà nếu kéo dài, nó có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nguy hiểm.

Vậy ho khán là gì? Nguyên nhân gây ho khán là do đâu? Khi nào cần đi khám bác sĩ? Cùng Zhealth tìm hiểu trong bài viết chi tiết dưới đây.

Ho khan là gì?

Ho khan là tình trạng ho mà không kèm theo đờm hay chất nhầy. Người bệnh có cảm giác cổ họng bị khô rát, ngứa ngáy và thường ho theo cơn, đặc biệt là vào ban đêm.

Các đặc điểm nhận biết ho khan

• Không có đờm, cổ họng khô và rát.
• Ho thành từng cơn, có thể kéo dài và dữ dội, nhất là vào ban đêm.
• Cảm giác ngứa họng, kích thích, càng ho càng ngứa.
• Đôi khi đi kèm khàn giọng, mất giọng tạm thời nếu ho quá nhiều.
• Có thể gây đau ngực, mệt mỏi, đặc biệt nếu kéo dài nhiều ngày.

Phân loại ho khan

Mỗi người có thể bị ho khan trong những hoàn cảnh khác nhau, với thời gian kéo dài khác nhau. Ho khan được chia thành 2 loại chính:

Ho khan cấp tính (dưới 3 tuần)

• Xuất hiện đột ngột và thường liên quan đến nhiễm virus (cảm cúm, viêm họng), dị ứng, hoặc kích ứng từ môi trường.

• Ho có thể đi kèm đau họng, sổ mũi, sốt nhẹ.

• Thường tự khỏi khi tác nhân gây kích thích biến mất.

Ho khan mãn tính (trên 8 tuần)

• Kéo dài dai dẳng, có thể là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng hơn như hen suyễn, trào ngược dạ dày thực quản (GERD), bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) hoặc thậm chí ung thư phổi.

• Thường gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, giấc ngủ và chất lượng cuộc sống.

• Nếu ho kéo dài không dứt, cần đến gặp bác sĩ để được kiểm tra kỹ lưỡng.

  
  
  

Nguyên nhân phổ biến gây ho khan

Ho khan có thể do nhiều yếu tố khác nhau, từ những nguyên nhân phổ biến như cảm lạnh, dị ứng đến những bệnh lý nghiêm trọng như trào ngược dạ dày hay ung thư phổi. Việc xác định đúng nguyên nhân giúp bạn có hướng xử lý hiệu quả.

Nguyên nhân phổ biến (ít nguy hiểm)

• Cảm lạnh, cúm: Virus gây viêm họng, kích thích cơn ho, thường tự khỏi sau 1-2 tuần.

• Dị ứng, hen suyễn: Ho kéo dài khi tiếp xúc với bụi, phấn hoa, lông thú cưng, có thể kèm khó thở.

• Không khí khô, ô nhiễm: Điều hòa, thời tiết hanh khô, khói bụi dễ làm khô họng, gây ho.

• Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc huyết áp (ACE inhibitors) có thể gây ho khan dai dẳng.

Nguyên nhân nghiêm trọng cần lưu ý

• Trào ngược dạ dày (GERD): Axit dạ dày trào lên thực quản gây ho, đặc biệt vào ban đêm.
• Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD): Gặp ở người hút thuốc, gây ho kéo dài, khó thở.
• Viêm phổi, lao phổi: Ho kèm sốt cao, đau ngực, có thể ho ra máu.
• Ung thư phổi: Ho không rõ nguyên nhân, sụt cân nhanh, đau tức ngực.

Ho khan có phải triệu chứng Covid-19 không?

Kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, ho khan trở thành một trong những dấu hiệu đáng lo ngại nhất. Vậy làm sao để phân biệt ho khan do COVID-19 với các nguyên nhân khác?

• Ho khan do COVID-19 thường kèm theo sốt cao, khó thở, mệt mỏi và mất vị giác, khứu giác.
• Nếu bạn tiếp xúc với người nhiễm hoặc có triệu chứng bất thường, hãy đi xét nghiệm ngay.
• Trong trường hợp nghi ngờ, nên tự cách ly và theo dõi sức khỏe để tránh lây nhiễm cho người khác.

Cách điều trị ho khan hiệu quả – giải pháp giảm ho hiệt quả nhất

Điều trị bằng thuốc

Trong nhiều trường hợp, ho khan là phản xạ tự nhiên của cơ thể để làm sạch đường hô hấp, không cần điều trị bằng thuốc. Tuy nhiên, nếu cơn ho kéo dài, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày hoặc liên quan đến bệnh lý, bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc:

Thuốc giảm ho

• Dextromethorphan: Giúp ức chế cơn ho hiệu quả, đặc biệt trong trường hợp ho khan về đêm.

• Codeine: Dùng trong trường hợp ho nặng, nhưng cần có đơn thuốc vì có thể gây nghiện nếu lạm dụng.

Thuốc kháng histamine (chống dị ứng): Nếu ho khan do dị ứng, bác sĩ có thể kê một số loại thuốc như Loratadine, Cetirizine hoặc Diphenhydramine để giảm kích ứng cổ họng.

Thuốc giãn phế quản: Dành cho những người bị ho khan do hen suyễn hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Thuốc này giúp mở rộng đường thở, giảm ho và cải thiện hô hấp.

Cách giảm ho khan nhanh chóng tại nhà

Bên cạnh thuốc, có rất nhiều phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả giúp bạn giảm nhanh cơn ho khan mà không cần dùng đến hóa chất.

Uống trà gừng, mật ong, chanh

• Gừng có tính kháng viêm, mật ong làm dịu cổ họng, còn chanh giàu vitamin C giúp tăng sức đề kháng.

• Cách làm: Pha một tách trà gừng ấm, thêm vài giọt mật ong và lát chanh, uống vào buổi sáng và trước khi ngủ.

Súc miệng bằng nước muối ấm

• Giúp tiêu diệt vi khuẩn, giảm viêm họng, giảm kích ứng khi ho. Nên thực hiện 2-3 lần/ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.

Xông hơi với tinh dầu

• Tinh dầu bạc hà, khuynh diệp có tác dụng thông mũi, làm ẩm đường thở, giảm ho hiệu quả.

• Cách làm: Nhỏ vài giọt tinh dầu vào nước nóng, trùm khăn và hít sâu hơi nước trong 10-15 phút.

Uống đủ nước

• Không nên uống nước đá, nước lạnh vì sẽ làm cổ họng bị kích thích hơn. Ưu tiên nước ấm, nước canh hoặc nước trái cây tươi để giữ ẩm cổ họng.

Bổ sung thực phẩm tốt cho hệ hô hấp

• Ăn tỏi, hành tây, nghệ: Chúng chứa kháng sinh tự nhiên giúp giảm viêm nhiễm.

• Bổ sung vitamin C từ cam, bưởi, ổi để tăng cường đề kháng.

Điều chỉnh lối sống – phòng ngừa ho khan

Dù bạn đã khỏi ho khan, nhưng nếu không thay đổi thói quen sinh hoạt, nguy cơ tái phát vẫn rất cao! Dưới đây là những điều cần làm ngay để bảo vệ hệ hô hấp của bạn.

• Tránh xa khói thuốc lá, ô nhiễm không khí: Khói thuốc làm tổn thương phổi, gây ho khan kéo dài. Nếu bạn đang hút thuốc, đây là lúc nên bỏ thuốc ngay!
• Giữ ấm cơ thể khi trời lạnh: Mùa lạnh, đường hô hấp dễ bị kích thích, gây ho. Hãy quàng khăn, mặc áo ấm, đặc biệt là vùng cổ và ngực.
• Duy trì độ ẩm không khí: Nếu bạn sống ở nơi có không khí khô hanh, dùng máy tạo độ ẩm hoặc để một chậu nước trong phòng để giảm kích ứng cổ họng.
• Tập thể dục thường xuyên: Thể dục giúp tăng cường sức đề kháng, đặc biệt là các bài tập hít thở sâu (yoga, thiền) giúp cải thiện chức năng phổi.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nếu bạn bị ho khan hơn 3 tuần mà không có dấu hiệu thuyên giảm hoặc nếu bạn gặp các triệu chứng sau, hãy tìm đến bác sĩ ngay lập tức:

• Ho kèm sốt cao trên 39°C không hạ sau 3 ngày. Đây có thể là dấu hiệu của viêm phổi hoặc nhiễm trùng nặng.
• Khó thở, tức ngực, thở khò khè, đó có thể là dấu hiệu của hen suyễn, bệnh tim mạch hoặc suy hô hấp.
• Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân. Nếu bạn bị ho khan kéo dài kèm mệt mỏi, chán ăn, giảm cân không kiểm soát.
• Ho ra máu hoặc đờm có màu lạ. Đờm màu vàng đậm, xanh lá, có mùi hôi có thể báo hiệu nhiễm khuẩn nặng. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nguy hiểm như ung thư phổi hoặc lao phổi.

Ho khan có thể chỉ là phản ứng tự nhiên của cơ thể, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh nguy hiểm. Điều quan trọng là nhận diện đúng nguyên nhân, áp dụng biện pháp điều trị phù hợp và không chủ quan khi cơn ho kéo dài. Hãy ưu tiên đi khám bác sĩ sớm để đảm bảo sức khỏe của mình!